افزایش آلاینده تابستانه در هوای تهران

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور، مهدی رهنما در گفت و گو با ایسنا افزود: ازن (O3) موجود در لایه استراتوسفر جو به عنوان لایه محافظ در برابر تابش اشعه فرابنفش عمل می ‌کند و کاهش غلظت ازن در این لایه اثرات زیانباری برای ساکنان کره زمین خواهد داشت. نوع دیگر ازن در لایه تروپوسفر یا سطح زمین وجود دارد که افزایش غلظت آن برای سلامت انسان مضر است چرا که سیستم ایمنی بدن به ‌ویژه دستگاه تنفسی را به ‌شدت درگیر می ‌کند و عملکرد ریه در مقابله با ازن کاهش می‌ یابد. بر اساس نتایج یک پژوهش انجام شده در اروپا به ازای ۱۰ میکروگرم بر متر مکعب افزایش مقدار ازن، ۰.۴ درصد حملات قلبی بیشتر می ‌شود و ۰.۳ درصد مرگ روزانه بر اثر این آلاینده جوی افزایش می ‌یابد.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور با بیان اینکه آلاینده ازن بر اثر یک عمل فوتوشیمیایی تولید می‌شود، اظهارکرد: ازن یک آلاینده ثانویه است. با افزایش همزمان‌ اکسیدهای نیتروژن (NOx) در سطح زمین و شدت و مدت زمان تابش نور خورشید فعل و انفعالی شیمیایی رخ می ‌دهد و ازن (O3) تولید می ‌شود که خاصیت اکسید کننده بسیار قوی دارد.

وی افزود: میزان غلظت اکسیدهای نیتروژن  (NOx)در طول شبانه روز متغیر است. روزها معمولا مقادیر اکسیدهای نیتروژن بیشتر است و با نزدیک شدن به شب میزان آن کاهش‌ می ‌یابد. طبق مطالعات انجام شده معمولا میزان انتشار اکسیدهای نیتروژن از ساعت ۶ تا ۱۲ به علت فعالیت‌ های روزانه و حجم ترافیک افزایش می‌ یابد. با توجه به وابستگی تولید ازن به تابش خورشید و افزایش دما غلظت ‌های حداکثر ازن در بعد از ظهر رخ می ‌دهد.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور اضافه کرد: آلاینده ازن به ‌طور کلی یک آلاینده تابستانه محسوب میشود. بر اساس منابع علمی مختلف غلظت ‌های حداکثر ازن در سطح زمین حدود دو تا سه ساعت دوام دارد.

مهدی رهنما در زمینه منابع انتشار اکسیدهای نیتروژن اظهارکرد: بیشترین تولید کننده این آلاینده سیستم حمل و نقل عمومی است چرا که احتراق ناقص در موتورهای وسایل نقلیه عمومی و شخصی صورت می‌ گیرد و باعث تولید آلاینده ‌هایی مانند دی ‌اکسید نیتروژن می ‌شود. حمل و نقل عمومی، نیروگاه ها، صنایع و منابع ثابت خانگی در زمینه انتشار ناکس موثر هستند. ۲۰ تا ۳۰ درصد منابع آلاینده هوای شهری، منابع ثابت هستند که از جمله آن‌ ها می ‌توان به موتورخانه ‌های ساختمان ‌ها اشاره کرد که بسیاری از آن ‌ها به ‌صورت ناقص سوخت را مصرف می ‌کنند بنابراین می ‌توانند موجب تولید اکسیدهای نیتروژن شوند.

وی درباره راهکارهای کاهش آلاینده ازن گفت: اقدامات کنترلی برای کاهش غلظت ازن تروپوسفری عمدتاً بر انتشار پیش‌ سازهای ازن نظیر اکسیدهای نیتروژن متمرکز است. استفاده از فناوری ‌هایی که باعث تولید و انتشار کمتر اکسیدهای نیتروژن می ‌شوند مانند بهره‌ گیری از سیستم حمل و نقل عمومی مبتنی بر فناوری‌ های روز دنیا، استفاده از انرژی‌ های پاک نظیر انرژی خورشیدی و تجدید نظر در نحوه طراحی ساختمان و ابنیه ثابت با نگاه تمرکزگرایی در تاسیسات تامین گرمایش و سرمایش می‌ تواند باعث کاهش تولید اکسیدهای نیتروژن در بلند مدت شود.

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور با بیان اینکه لازم است برنامه ‌های کوتاه ‌مدت برای کاهش آلاینده ازن داشته باشیم، اظهارکرد: به عنوان نمونه اعلام و هشدار به‌ موقع به مردم درباره این آلاینده مهم است تا در ساعات افزایش غلظت اکسیدهای نیتروژن و به تبع آن ازن، حضور در فضای باز را کاهش دهند و حداقل از قرارگیری کودکان -که آسیب ‌پذیرترین قشر در برابر ازن هستند- در خارج از فضای بسته خودداری کنند.

مهدی رهنما در پایان درباره اطلاق اصطلاح «آلاینده لس‌آنجلسی» به ازن تصریح کرد: این اصطلاح در منابع و اسناد هواشناسی ذکر نشده است و استفاده از آن نمی ‌تواند بیانگر نوع آلاینده و اثرات مرتبط با آن باشد. با توجه به منابع علمی بیشترین غلظت ازن در عرض ‌های جغرافیایی محدوده ۲۰ تا ۶۰ درجه شمالی است که بیشترین مقدار آن در محدوده قاره اروپا ثبت شده است البته در غرب قاره آفریقا در محدوده ۵ تا ۳۰ درجه جنوبی نیز مقادیر بالای ازن اندازه گیری شده است لذا بهتر است از اصطلاح آلاینده لس آنجلسی به عنوان معرف آلاینده ازن استفاده نشود.